zgłaszane lub sygnalizowane przez następujące organizacje, inicjatywy i ruchy
społeczne w trakcie posiedzenia senackiej Komisji Rodziny, Polityki Senioralnej i
Społecznej w dniu 07.06.2023 r.
Ruchy i inicjatywy społeczne:
• Protest #2119 Osób z niepełnosprawnościami i osób opiekuńczych
• Inicjatywa „Nasz Rzecznik”
• Ruch społeczny Godność i Wsparcie Drogą i Nadzieją
• Portal NaRencie.pl
• Inicjatywa społeczna Nie-Samodzielni, #konwencyjnie
Organizacje pozarządowe:
• Polskie Forum Osób z Niepełnosprawnościami
• Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną
• Stowarzyszenie Instytut Niezależnego Życia
• Fundacja Avalon
• Fundacja Inne Spojrzenie
• Fundacja Po Mojemu
• Stowarzyszenie wspierające OGA
Jak również osoby uczestniczące w posiedzeniu senackiej Komisji Rodziny, Polityki
Senioralnej i Społecznej w dniu 07.06.2023 r. (porządek alfabetyczny):
• Krzysztof Dobies
• Joanna Dryjańska
• Agnieszka Jóźwicka
• Katarzyna Kosecka
• Krzysztof Kurowski
• Alicja Loranc
• Małgorzata Mikołajczyk
• Tomasz Przybysz-Przybyszewski
• Waldemar Różanowski
• Zbigniew Worony
• Adam Zawisny
oraz inne osoby wspierające wprowadzenie zawartych niżej poprawek, niemogące
uczestniczyć osobiście w posiedzeniu, w szczególności:
• Anna Duniewicz
• Maria Królikowska
• Anna J.Nowak
• Roman Szacki
Wspólne propozycje poprawek strony społecznej do Ustawy o świadczeniu wspierającym – Senat
2
Propozycje poprawek są oparte m.in. na propozycjach poprawek Krajowej Rady
Konsultacyjnej do spraw Osób Niepełnosprawnych, zgodnych z wcześniejszymi
postulatami Protestu #2119, na pozostałych postulatach Protestu #2119,
Inicjatywy „Nasz Rzecznik”, Ruchu społecznego „Godność i Wsparcie Drogą i
Nadzieją”, Portalu NaRencie.pl oraz innych inicjatyw społecznych i organizacji
pozarządowych.
Poprawki, których nie było przestrzeni czasowej podnieść na samym posiedzeniu
komisji, zostały zasygnalizowane przez p. Krzysztofa Dobiesa i wskazane, że
zostaną przekazane drogą mailową do sekretariatu komisji i Przewodniczącego
Komisji.
Propozycje poprawek zostały dostosowane do wersji ustawy uchwalonej przez Sejm
i przekazanej do Senatu.
Dla ułatwienia zapoznania się z propozycjami poprawek zostały one podzielone na
poprawki o charakterze kluczowym oraz poprawki ważne.
Poprawki kluczowe zostały zamieszczone w porządku merytorycznym, zaś poprawki
ważne w porządku według numeracji artykułów ustawy o świadczeniu
wspierającym.
Propozycje poprawek o charakterze kluczowym
- Poprawki zapewniające konstytucyjność przepisów dot. oceny funkcjonalnej
(zawarcie na poziomie ustawowym w szczególności bardziej szczegółowych
kryteriów oceny funkcjonalnej, obszarów oceny, delegacji dot. wag i obszarów
oraz formularza samooceny na poziom rozporządzenia) oraz bardziej racjonalne
poziomy progów punktowych uprawniających do określonej wysokości
świadczenia wspierającego, wraz z powiązaniem progów z wynagrodzeniem
minimalnym.
1.1. Obniżenie progu punktowego uprawniającego do świadczenia wspierającego
do 50 pkt i bardziej równomierne procentowe podzielenie 6 progów wraz z
oparciem świadczenia wspierającego o wysokość wynagrodzenia
minimalnego (a zatem i jego waloryzację), aby przeciwdziałać ryzykom
szybkiej dewaluacji świadczenia wspierającego.
Propozycja poprawki:
Wspólne propozycje poprawek strony społecznej do Ustawy o świadczeniu wspierającym – Senat
3
Wprowadzenie do art. 39 projektu Ustawy o świadczeniu wspierającym
(zmiany Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób
niepełnosprawnych) następującej poprawki:
WARIANT 1
• punktacja od 50 pkt,
• 6 progów,
• gradacja co 15%,
• odniesienie do minimalnego wynagrodzenia za pracę (i jego corocznej
waloryzacji)
• wersja optymalna z perspektywy strony społecznej
„5) w art. 4 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Świadczenie wspierające przysługuje miesięcznie w wysokości:
1) 100% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę – jeżeli w decyzji
ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od
90 do 100 punktów w skali potrzeby wsparcia, o której mowa w art. 4b ust. 1
ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych;
2) 85% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę – jeżeli w decyzji
ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od
82 do 89 punktów w skali potrzeby wsparcia, o której mowa w art. 4b ust. 1
ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych;
3) 70% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę – jeżeli w decyzji
ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od
74 do 81 punktów w skali potrzeby wsparcia, o której mowa w art. 4b ust. 1
ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych;
4) 55% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę – jeżeli w decyzji
ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od
66 do 73 punktów w skali potrzeby wsparcia, o której mowa w art. 4b ust. 1
ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych;
5) 40% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę – jeżeli w decyzji
ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od
58 do 65 punktów w skali potrzeby wsparcia, o której mowa w art. 4b ust. 1
ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych;
6) 25% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę – jeżeli w decyzji
ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od
Wspólne propozycje poprawek strony społecznej do Ustawy o świadczeniu wspierającym – Senat
4
50 do 57 punktów w skali potrzeby wsparcia, o której mowa w art. 4b ust. 1
ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.”;”
WARIANT 2
• punktacja od 50 pkt
• 6 progów
• gradacja co 20%, a następnie co 10 i 5%,
• odniesienie do minimalnego wynagrodzenia za pracę (i jego corocznej
waloryzacji)
• wersja nieoptymalna kwotowo z perspektywy strony społecznej, ale mniej
kosztochłonna, zbliżona kwotowo do wersji uchwalonej przez Sejm
„5) w art. 4 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
Art. 4. 1. świadczenie wspierające przysługuje miesięcznie w wysokości:
1) 95% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę – jeżeli w decyzji
ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od
90 do 100 punktów w skali potrzeby wsparcia, o której mowa w art. 4b ust. 1
ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych;
2) 75% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę – jeżeli w decyzji
ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę te określono na poziomie od
82 do 89 punktów w skali potrzeby wsparcia, o której mowa w art. 4b ust. 1
ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych;
3) 55% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę – jeżeli w decyzji
ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od
74 do 81 punktów w skali potrzeby wsparcia, o której mowa w art. 4b ust. 1
ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych;
4) 35% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę – jeżeli w decyzji
ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od
66 do 73 punktów w skali potrzeby wsparcia, o której mowa w art. 4b ust. I
ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych;
5) 25% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę – jeżeli w decyzji
ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od
58 do 65 punktów w skali potrzeby wsparcia, o której mowa w art. 4b ust. I
ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych;
Wspólne propozycje poprawek strony społecznej do Ustawy o świadczeniu wspierającym – Senat
5
6) 20% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę – jeżeli w decyzji
ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od
50 do 57 punktów w skali potrzeby wsparcia, o której mowa w art. 4b ust. I
ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych;”
Uzasadnienie:
Odniesienie kwoty świadczenia wspierającego do płacy minimalnej i jego
automatyczna waloryzacja jak w przypadku świadczenia pielęgnacyjnego dla
opiekunów/nek osób do 18tego roku życia.
Zapobiegnie to bardzo szybkiej dewaluacji świadczenia wspierającego.
Rozróżnianie sposobu waloryzacji tych świadczeń jest nieuzasadnione i będzie
prowadziło do znacznej różnicy pomiędzy świadczeniami w perspektywie kilku
lat. Według obecnych zapisów świadczenie wspierające ma być waloryzowane
jak najniższa emerytura a świadczenie pielęgnacyjne jak najniższa płaca, co
będzie skutkować tym, że już w momencie wejścia w życie ustawy 1 stycznia
2024 r. świadczenie pielęgnacyjne będzie niewiele niższe (ok. 3100 zł) niż
najwyższa kwota świadczenia wspierającego, a po dwóch, trzech latach
różnica ta może wynieść nawet kilkaset złotych.
1.2. Dodanie bardziej szczegółowych kryteriów oceny funkcjonalnej, zgodnych z
kryteriami wykorzystywanymi międzynarodowo.
Propozycja poprawki:
Art. 39 pkt 2) projektu Ustawy o świadczeniu wspierającym otrzymuje
brzmienie:
„Do art. 4b dodaje się ust. 1 w brzmieniu:
„Art. 4b. 1. Potrzeba wsparcia to następstwo braku lub utraty autonomii
fizycznej, psychicznej, intelektualnej lub sensorycznej. Przy ustaleniu
potrzeby wsparcia bierze się pod uwagę, adekwatnie do wieku oraz
niepełnosprawności fizycznej, psychicznej, intelektualnej lub sensorycznej,
zdolność osoby do wykonywania określonych czynności, związanych z
obszarami codziennego funkcjonowania, na równi z innymi, oraz rodzaj
wymaganego wsparcia, z uwzględnieniem samodzielności wykonania
czynności, czasu niezbędnego do jej wykonania, bezpieczeństwa jej
wykonania, bólu lub dyskomfortu przy jej wykonywaniu oraz
konieczności wsparcia przez inną osobę lub technologię wspomagającą,
mającą na celu zapewnienie zwiększenia lub utrzymania niezależności osoby
niepełnosprawnej.”
Wspólne propozycje poprawek strony społecznej do Ustawy o świadczeniu wspierającym – Senat
6
Uzasadnienie:
Wskazany artykuł de facto stanowi opis kryteriów, na bazować będzie ocena
funkcjonalna i narzędzie do niej służące. Dlatego też brzmienie tego artykułu
ma charakter krytyczny.
Niezbędne jest wpisanie szerokiego kryterium ogólnego (“zdolność osoby do
wykonywania określonych czynności, związanych z obszarami codziennego
funkcjonowania, na równi z innymi”) oraz uwzględnienie wskazanych 5
kluczowych kryteriów („samodzielność wykonywania”, “czas wykonywania”,
„bezpieczeństwo wykonywania”, „ból lub dyskomfort przy jej wykonywaniu”).
Należy zauważyć, że niektóre osoby będą w stanie wykonać samodzielnie
określoną czynność, nawet w dość standardowym czasie, jednakże wykonanie
danej czynności z powodów medycznych będzie wiązało się z bardzo dużym
bólem (np. bardzo silna spastyka mięśni lub silne alergiczne reakcje skórne)
lub bardzo silnym dyskomfortem (np. część osób w spektrum autyzmu i
powiązane z tym ryzyko tzw. meltdown’u lub shutdown’u), a w przypadku
niektórych osób będzie groziło niebezpieczeństwem (np. zachowania
autoagresywne lub agresywne), co w praktyce również drastycznie ograniczy
funkcjonowanie danej osoby i osoba ta będzie wymagała znacznie większego
wsparcia.
1.3. Dodanie obszarów oceny funkcjonalnej.
Propozycja poprawki:
Do art. 4b dodaje się ust. 5 w brzmieniu:
„Przy ustalaniu poziomu potrzeby wsparcia bierze się pod uwagę
następujące obszary życia codziennego:
1) uczenie się i stosowanie wiedzy;
2) ogólne zadania i obowiązki;
3) spożywanie pokarmów i napojów;
4) higiena osobista związana z czynnościami fizjologicznymi;
5) mycie się i inna pielęgnacja ciała;
6) ubieranie się;
7) utrzymywanie zdrowia;
8) zmiana i utrzymanie pozycji ciała;
9) poruszanie się w domu i poza domem;
10) przenoszenie, poruszanie i manipulowanie przedmiotami;
11) porozumienie się;
12) podejmowanie decyzji;
Wspólne propozycje poprawek strony społecznej do Ustawy o świadczeniu wspierającym – Senat
7
13) życie domowe i prowadzenie gospodarstwa domowego;
14) życie w społeczności lokalnej, działalność społeczna i ekonomiczna”.
1.4. Zróżnicowanie wag dla obszarów i kategorii oceny funkcjonalnej na poziomie
rozporządzenia.
Propozycja poprawki:
Do art. 4b dodaje się ust. 6 w brzmieniu:
„Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi w drodze
rozporządzenia wagi dla poszczególnych obszarów i kategorii w nich się
znajdujących przewidując zróżnicowanie wag w zależności od tego, w ilu i
jakich obszarach osoba potrzebuje wsparcia”.
1.5. Zawarcie w ramach rozporządzenia formularza samooceny, który ma być (i
powinien być) istotny dla oceny funkcjonalnej i jednoczesne powiązanie go z
procesem oceny funkcjonalnej. Oznacza to zawarcie delegacji do
rozporządzenia w ustawie oraz wprowadzenie powiązania z procesem oceny
funkcjonalnej.
Propozycja poprawki:
Niezbędne jest zawarcie formularza samooceny w ramach rozporządzenia, co
oznacza konieczność zawarcia w Ustawie o ŚW odpowiedniej delegacji do
rozporządzenia.
Czy i w jaki sposób wyniki z formularza będą przekładane na proces oceny
funkcjonalnej?
Niezbędne jest zawarcie odpowiedniego powiązania – wpływu formularza
samooceny na wybór obszarów i wag obszarów oceny funkcjonalnej na
poziomie Ustawy.
Propozycja poprawki:
Zawarcie w ramach ustawy odpowiedniego powiązania:
„W toku oceny funkcjonalnej, w szczególności w zakresie wag dla
poszczególnych obszarów, kategorii w nich się znajdujących oraz
zróżnicowania wag w zależności od tego, w ilu i jakich obszarach osoba
potrzebuje wsparcia, bierze się pod uwagę wyniki formularza samooceny”.
1.6. Obniżenie progu punktacji uprawniającego do świadczenia wspierającego do
50 pkt. (osobny artykuł odnoszący się do progu punktowego).
Wspólne propozycje poprawek strony społecznej do Ustawy o świadczeniu wspierającym – Senat
8
Propozycja poprawki:
Art. 3 ust. 2 ustawy o świadczeniu wspierającym otrzymuje brzmienie:
„2. Świadczenie wspierające przysługuje osobie od ukończenia 18. roku życia
posiadającej decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia, o której mowa w
art. 6b ust. 1, zwanej dalej „decyzją ustalającą poziom potrzeby wsparcia”, w
której potrzebę wsparcia określono na poziomie od 50 do 100 punktów w
skali potrzeby wsparcia, o której mowa w art. 4b ust. 1 ustawy z dnia 27
sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych”; - Niewliczanie świadczenia wspierającego do kryterium odpłatności za usługi
opiekuńcze, specjalistyczne usługi opiekuńcze i pokrewne formy wsparcia.
Propozycja poprawki:
po art. 41 dodaje się art. 41a w brzmieniu:
„Art. 38a. W ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z
2021 r. poz. 2268, z późn. zm.) w art. 8 po ust. 4 dodaje się ust. 4a w
brzmieniu:
„4a. Do dochodu ustalonego, zgodnie z ust. 3, w celu ustalenia odpłatności
usług opiekuńczych, specjalistycznych usług opiekuńczych i pokrewnych form
wsparcia, nie wlicza się również świadczenia wspierającego, o którym mowa w
ustawie z dnia … 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz. U).” - Zmiana zakazu uzyskiwania prawa do świadczenia wspierającego w przypadku
pobytu w DPS, ZOL, ZPO itd. na brak wypłacania ŚW przez okres
umieszczenia w DPS, ZOL (i innych miejscach podanych w art. 5). Oznacza to
zapisanie, że świadczenie nie jest wypłacane m.in. w trakcie formalnego pobytu
w DPS, ZOL, ZPO itd. (pobyt w ZOL z założenia powinien być krótkoterminowy!),
jednakże nie powoduje to, że osoba nie może się starać w takiej sytuacji o ŚW
lub też, że ŚW danej osobie przepada.
Propozycja poprawki:
Słowa w ramach art. 5 “Art. 5. Świadczenie wspierające nie przysługuje,
jeżeli: (…)”
zastępuje się słowami:
“Art. 5. Świadczenie wspierające nie jest wypłacane, jeżeli: (…)”
Uzasadnienie: Aktualne brzmienie paradoksalnie może utrudnić proces
deinstytucjonalizacji, utrudniając proces m.in. wyjścia z DPS z racji na brak
Wspólne propozycje poprawek strony społecznej do Ustawy o świadczeniu wspierającym – Senat
9
możliwości zawnioskowania i otrzymania decyzji o przyznaniu świadczenia
wspierającego jeszcze w czasie pobytu w DPS, przygotowując się do jego
opuszczenia, w celu zamieszkania w społeczności lokalnej (np. w mieszkaniu
wspomaganym). - Art. 6. Opłacanie składek przez ZUS dla osoby udzielającej wsparcia osobie
pobierającej świadczenie wspierające AŻ do momentu uzyskania dochodu na
poziomie wynagrodzenia minimalnego (nie zaś momentu podjęcia jakiegokolwiek
zatrudnienia lub pracy).
Aktualne brzmienie:
„Art. 6. 1. Za osobę, która nie podejmuje zatrudnienia lub innej pracy
zarobkowej ze względu na potrzebę udzielania wsparcia osobie, o której
mowa w art. 3 ust. 2, wspólnie z nią zamieszkującej i gospodarującej, Zakład
Ubezpieczeń Społecznych opłaca składki na ubezpieczenia emerytalne i
rentowe z ubezpieczenia społecznego, na zasadach określonych w ustawie z
dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z
2022 r. poz. 1009, z późn. zm.3)) oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne na
zasadach określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach
opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2022 r.
poz. 2561, 2674 i 2770 oraz z 2023 r. poz. 605, 650 i 658).”
Propozycja poprawki:
Art. 6 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„Art. 6. 1. Za osobę, która nie uzyskuje dochodu co najmniej na
poziomie minimalnego wynagrodzenia za pracę ze względu na potrzebę
udzielania wsparcia osobie, o której mowa w art. 3 ust. 2, wspólnie z nią
zamieszkującej i gospodarującej, Zakład Ubezpieczeń Społecznych opłaca
składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z ubezpieczenia społecznego,
na zasadach określonych w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1009, z późn. zm.3)) oraz
składki na ubezpieczenie zdrowotne na zasadach określonych w ustawie z
dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze
środków publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2561, 2674 i 2770 oraz z 2023 r.
poz. 605, 650 i 658).”
Uzasadnienie:
Aktualne brzmienie powoduje odebranie opłacania składek przez ZUS np. przy
jakiejkolwiek, choćby 1-dniowej umowie-zlecenie i jest zdecydowanie kontrskuteczne wobec aktywizacji zawodowej opiekunów osób, które przechodzą
na świadczenie wspierające, które często rozpoczynają aktywność zawodową
Wspólne propozycje poprawek strony społecznej do Ustawy o świadczeniu wspierającym – Senat
10
(po 10, 20, 30 latach braku aktywności zawodowej) od zaangażowania
zawodowego w niewielkim wymiarze, nie zaś w wymiarze pełnym. Należy
zapewnić szczególne bezpieczeństwo podejmowania aktywizacji zawodowej
tej grupie osób, tak aby de facto opłacanie składek przez ZUS kończyło się
dopiero w sytuacji, gdy osoby mają te składki opłacane z innego źródła. - Wydłużenie okresu, w którym opiekun osoby, która przechodzi na świadczenie
wspierające może otrzymywać zasiłek dla bezrobotnych przez okres 1 roku.
Propozycja brzmienia poprawki do właściwego aktu prawnego:
“Osobie wspierającą osobę, która pobiera świadczenie wspierające, zasiłek dla
bezrobotnych przysługuje przez okres 12 miesięcy.” - Art. 63 ust. 9. Ustawy o świadczeniu wspierającym. W sytuacji pobierania
świadczenia pielęgnacyjnego – świadczenie pielęgnacyjne powinno być
zawieszane dopiero po decyzji o przyznaniu świadczenia wspierającego.
W przypadku pobierania świadczenia pielęgnacyjnego świadczenie wspierające
nie powinno być wypłacane wstecz.
Aktualne brzmienie:
„Wypłata świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego,
o których mowa w ustawie zmienianej w art. 43 w brzmieniu
dotychczasowym, lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie
zmienianej w art. 51, podlega wstrzymaniu, jeżeli osoba wymagająca opieki
lub osoba uprawniona do jej reprezentowania złożyła wniosek o ustalenie
prawa do świadczenia wspierającego.”
Uzasadnienie:
Aktualne brzmienie może powodować konieczność zwrotu środków dla części
rodzin i wobec tego wpędzić je w kłopoty finansowe. Ryzyko tego powinno
zostać wykluczone. - Wprowadzenie okresu przejściowego: wydłużenie o okres dwóch lat (po wejściu
w życie ustawy) prawa do nabycia świadczenia pielęgnacyjnego na
dotychczasowych zasadach.
Uzasadnienie:
W okresie przejściowym, wydłużenie o okres dwóch lat po wejściu w życie
ustawy prawa do nabycia świadczenia pielęgnacyjnego na dotychczasowych
zasadach, umożliwi pozostawienie wyboru rodzaju świadczenia dla rodzin, w
Wspólne propozycje poprawek strony społecznej do Ustawy o świadczeniu wspierającym – Senat
11
których osoba z niepełnosprawnością w okresie przejściowym ukończy 18. rok
życia. Obecnie taką możliwość wyboru będą miały tylko rodziny, w których
opiekun uzyska prawo do świadczenia pielęgnacyjnego do 31 grudnia 2023.
Ustawa o świadczeniu wspierającym jest procedowana w bardzo dużym
tempie, uniemożliwiając rzetelne zapoznanie się z nią zainteresowanym
stronom. Narzędzie do oceny poziomu potrzeby wsparcia będzie podane w
rozporządzeniu po uchwaleniu samej ustawy. Ponadto ustawodawca może
najpóźniej dzień przed wejściem w życie ustawy wydać rozporządzenie, tj. do
31 grudnia 2023.
W ustawie o świadczeniu wspierającym wyprowadzono również regulację
przewidującą dokonanie przez Ministra Rodziny i Polityki Społecznej, po roku
funkcjonowania ustawy, oceny/przeglądu jej działania. Dokonana
ocena/przegląd będzie wówczas podstawą do dokonania ewentualnych zmian
w systemie wsparcia osób z niepełnosprawnościami. Innymi słowy zasady
funkcjonujące w dniu wejściu ustawy w życie mogą ulec zmianie po roku jej
obowiązywania. Osoby, które nie uzyskały praw nabytych, nie będą mogły
dokonać wyboru, mimo że system wsparcia może ulec zmianie. - Przy wydaniu orzeczenia stanowiącego „kontynuację” dotychczasowego
orzeczenia opiekun zachowuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na
dotychczasowych (starych) zasadach.
Nie ma jednak dookreślenia terminu „kontynuacji”, co należy zrobić w ramach
kolejnego ustępu artykułu.
Propozycja poprawki:
Dodaje się ustęp o brzmieniu:
„Kontynuacja oznacza uzyskanie orzeczenia o niepełnosprawnościami
umożliwiającego uzyskanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na
zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r.” - Umożliwienie opiekunom pobierającym świadczenie pielęgnacyjne na osoby
powyżej 18 rż. łączenia ŚP ze świadczeniem emerytalno-rentowym, podobnie jak
zgodnie z aktualnym brzmieniem Ustawy o ŚW będą mogli je łączyć rodzice
dzieci z niepełnosprawnością (do 18 rż.).
Propozycja poprawki:
Art. 63. ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„Art. 63. 1. W sprawach o świadczenie pielęgnacyjne i specjalny zasiłek
opiekuńczy, o których mowa w ustawie zmienianej w art. 43 w brzmieniu
Wspólne propozycje poprawek strony społecznej do Ustawy o świadczeniu wspierającym – Senat
12
dotychczasowym, do których prawo powstało do dnia 31 grudnia 2023 r.,
stosuje się przepisy dotychczasowe, z wyjątkiem:
„a. świadczenie pielęgnacyjne lub zasiłek dla opiekuna w pełnej wysokości
przysługuje osobom, które mają ustalone prawo do świadczeń emerytalnorentowych lub je nabędą w trakcie pobierania w ramach praw nabytych
świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna.”
Uzasadnienie: W związku z brakiem usług i wsparcia po ukończeniu edukacji
tj. asystencji osobistej, ośrodków wsparcia dziennego i całodobowego, usług
opiekuńczych pozbawienie konstytucyjnego prawa do świadczeń emerytalnorentowych będzie skutkować ubóstwem, wykluczeniem i jest niesprawiedliwe
społecznie.” - w art. 41 w pkt 3 lit. c otrzymuje brzmienie:
„c) po ust. 4 dodaje się ust. 4a w brzmieniu:
„4a. W przypadku śmierci osoby wymagającej opieki, osoba sprawująca
opiekę zachowuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego do ostatniego dnia
drugiego miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpił zgon osoby
wymagającej opieki.”; - Niepokoi, że podstawą składek emerytalno-rentowych dla osób wspierających
OzN pobierającą świadczenie wspierające jest wysokość świadczenia, a dla
większości uprawnionych będzie to 700-800 zł, nie zaś – jak było deklarowane
oficjalnie przez stronę rządową – dwukrotność renty socjalnej.
Aktualne brzmienie:
„5f. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób
niepodejmujących zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, o których mowa w
art. 6c ust. 1, stanowi kwota odpowiadająca wysokości pobieranego
świadczenia wspierającego przez osobę, nad którą sprawowana jest opieka.”
Propozycja poprawki:
Ust. 5f otrzymuje brzmienie:
„5f. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób
niepodejmujących zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, o których mowa w
art. 6c ust. 1, stanowi kwota odpowiadająca wysokości pobieranego
świadczenia wspierającego przez osobę, nad którą sprawowana jest opieka,
ale nie niższa niż wysokość wynagrodzenia minimalnego za pracę.”
Po rozmowach 16 marca z Protestem #2119 strona rządowa zapowiadała, że
podstawą składek emerytalno-rentowych będzie dwukrotność renty socjalnej.
Wspólne propozycje poprawek strony społecznej do Ustawy o świadczeniu wspierającym – Senat
13
Racjonalne jest zatem, aby podstawą składek emerytalno-rentowych było co
najmniej wynagrodzenie minimalne. - Niestety nadal opiekunowie osób z niepełnosprawnościami, którzy pozostaną
na świadczeniach pielęgnacyjnych będą miały opłacane składki emerytalnorentowe jedynie przez minimalny okres składkowy: 20 lat dla kobiet i 25 lat dla
mężczyzn.
Propozycja poprawki:
Składki emerytalno-rentowe powinny być odprowadzane przez cały okres
sprawowania opieki, co postulował także Rzecznik Praw Obywatelskich.
Poprawka o podobnym zakresie była zgłaszana na etapie sejmowej Komisji
Polityki Społecznej i Rodziny.
Uzasadnienie: Wdrożenie ww. poprawki jest zasadne z punktu widzenia zasad
sprawiedliwości społecznej.
Propozycje poprawek ważnych - Art 11 ust 3. Uszczegółowienie w ustawie, że urzędnik przyjedzie do miejsca
pobytu osoby:
Propozycja poprawki:
Słowa zawarte w art. 11 ust. 3 “(…) zapewnić pomoc przy wnoszeniu tych
dokumentów w miejscu innym niż siedziba, oddział lub wyznaczona jednostka
organizacyjna Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.”
zastępuje się słowami:
“zapewnić pomoc przy wnoszeniu tych dokumentów w miejscu innym niż
siedziba, oddział lub wyznaczona jednostka organizacyjna Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych, w szczególności w miejscu pobytu osoby
pragnącej składać wniosek.” - Art. 11 i art. 12.
Wspólne propozycje poprawek strony społecznej do Ustawy o świadczeniu wspierającym – Senat
14
Wykreślenie ograniczenia składania wniosków o świadczenie wspierające i
załączników wyłącznie w postaci elektronicznej, dodając możliwość składania
wniosków również w formie papierowej.
Propozycja poprawki:
W art. 11 ust. 1 skreśla się wyraz „wyłącznie”.
W art. 12 po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu „Wniosek i załączniki
składa się również w postaci papierowej. Formularz wniosku stanowi załącznik
do ustawy.”
Uzasadnienie:
Wiele osób z niepełnosprawnościami i osób je wspierających, szczególnie
zaawansowanych wiekiem, jest wykluczonych cyfrowo, również z powodu
ubóstwa i obiektywnych barier w posługiwaniu się nowoczesnymi
technologiami. Postulujemy o wprowadzenie przynajmniej okresu
przejściowego, w czasie, którego obie formy składania wniosków byłyby
możliwe równolegle. - Art. 13 ust 2. oraz art. 14. Zapewnienie obowiązkowości przekazania
informacji przez ZUS, za zgodą osoby, na adres poczty elektronicznej i numer
telefonu. Na prośbę osoby ZUS przekaże informacje także na wskazany przez
osobę adres korespondencyjny.
Propozycja poprawek:
Słowa w ramach art. 13 ust 2. “(…) mogą zostać przesłane przez Zakład
Ubezpieczeń Społecznych osobie ubiegającej się o przyznanie świadczenia
wspierającego na wskazany we wniosku adres poczty elektronicznej lub
numer telefonu.”
zastępuje się słowami:
„(…) zostaną przesłane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych osobie
ubiegającej się o przyznanie świadczenia wspierającego, za jej zgodą, na
wskazany we wniosku adres poczty elektronicznej lub numer telefonu. Na
prośbę osoby Zakład Ubezpieczeń Społecznych przesyła informację o
przyznaniu świadczenia wspierającego oraz o zgłoszeniu do ubezpieczenia
zdrowotnego lub zawiadomienie o umieszczeniu tej informacji oraz zgłoszenia
do ubezpieczenia zdrowotnego na profilu informacyjnym na wskazany przez
osobę adres korespondencyjny.”
Wspólne propozycje poprawek strony społecznej do Ustawy o świadczeniu wspierającym – Senat
15
Słowa w ramach art. 14 “(…) udostępnia osobie pobierającej świadczenie
wspierające informację o podwyższeniu tego świadczenia na jej profilu
informacyjnym utworzonym w systemie teleinformatycznym udostępnionym
przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.”
zastępuje się słowami:
“(…) udostępnia osobie pobierającej świadczenie wspierające informację o
podwyższeniu tego świadczenia na jej profilu informacyjnym utworzonym w
systemie teleinformatycznym udostępnionym przez Zakład Ubezpieczeń
Społecznych oraz, za zgodą osoby pobierającej świadczenie
wspierające, na wskazany adres poczty elektronicznej oraz poprzez
SMS. Na prośbę osoby Zakład Ubezpieczeń Społecznych przesyła
informację o podwyższeniu kwoty świadczenia wspierającego w związku z
podwyższeniem ustawowej wysokości wynagrodzenia minimalnego na
wskazany przez osobę adres korespondencyjny.” - Art 18 pkt. 4. Dlaczego świadczenie wspierające podlega zwrotowi, skoro błąd
nie jest z winy beneficjenta?
Aktualne brzmienie:
“ZUS może bez zgody strony zmienić lub uchylić prawo do świadczenia
wspierającego lub zmienić jego wysokość, jeżeli:”
(…)
4) ustalenie prawa do świadczenia wspierającego lub nieprawidłowe ustalenie
jego wysokości nastąpiło na skutek błędu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.”
Propozycja poprawki:
Wykreślenie pkt 4):
“4) ustalenie prawa do świadczenia wspierającego lub nieprawidłowe
ustalenie jego wysokości nastąpiło na skutek błędu Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych.”
Uzasadnienie: Wykreślenie zwracania w sytuacji błędu nie z winy
beneficjenta. W podobnych sprawach sądy orzekają na korzyść beneficjenta. - Art.28 ust 2.
Aktualne brzmienie:
“2. Jeżeli osoba, której ma zostać ustalone prawo do świadczenia
wspierającego, nie posiada decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia
wniosek pozostawia się bez rozpoznania.”
Wspólne propozycje poprawek strony społecznej do Ustawy o świadczeniu wspierającym – Senat
16
Art. 28 ust 2. otrzymuje brzmienie:
“2. Jeżeli osoba, której ma zostać ustalone prawo do świadczenia
wspierającego, nie posiada decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia
Zakład Ubezpieczeń Społecznych informuje osobę o krokach
niezbędnych do uzyskania decyzji ustalającej poziom potrzeby
wsparcia. - Art. 29 ust 2 pkt 2. Dlaczego świadczenie wspierające podlega zwrotowi,
skoro błąd nie jest z winy beneficjenta?
Propozycja poprawki:
Wykreślenie art. 29 ust. 2 pkt. 2).
Art 29 ust 3 i 4. Wykreślenie opcji zwracania w sytuacji błędu nie z winy
beneficjenta z racji na wykreślenie art. 29 ust. 2 pkt. 2)
Uzasadnienie: Wykreślenie zwracania w sytuacji błędu nie z winy
beneficjenta. W podobnych sprawach sądy orzekają na korzyść beneficjenta. - Art 39. zmiany do Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej i zatrudnianiu
osób niepełnosprawnych Art 4c ust 2 dot. tego, gdzie odbywa się ocena
funkcjonalna.
Propozycja poprawki:
Zastąpienie słów “w miejscu jej stałego pobytu” w art. 4c ust. 2 słowami:
“w miejscu jej pobytu”
Uzasadnienie: osoby chcące zostać poddane ocenie funkcjonalnej mogą z
przyczyn życiowych, z racji na konieczność wsparcia, przebywać czasowo np.
u rodziny. Sytuacja może dotyczyć również osób z niepełnosprawnościami
będących w kryzysie bezdomności (ponad połowa osób w kryzysie
bezdomności posiada jakąś niepełnosprawność). - Uprawnienie zawarte w Art 39 pkt 6 zmienia brzmienie Art 6c ust. 3a3g) Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej i zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych nadając Pełnomocnikowi Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych
możliwość działania na szkodę osoby w zakresie jego orzeczenia. Należy je
wykreślić.
Wspólne propozycje poprawek strony społecznej do Ustawy o świadczeniu wspierającym – Senat
17
Propozycja poprawki:
Wykreślić art 6c ust. 3 pkt. 1) oraz pkt. 3)
“1) stwierdzenie nieważności orzeczenia o niepełnosprawności albo o stopniu
niepełnosprawności lub decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia;”
“3) uchylenie orzeczenia o niepełnosprawności albo o stopniu
niepełnosprawności lub decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia.”,
Wykreślić art 6c ust. 3a–3g z racji na wykreślenie art 6c ust. 3 pkt. 1) oraz
pkt. 3)
Uzasadnienie: Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych nie powinien
móc działać na szkodę osoby. O podobnych kwestiach powinien decydować
sąd. - Art. 54 Zmiana w ramach art. 54 nie jest związana z programem aktywizacji
opiekunów, wykracza poza ten zakres i rodzi ryzyko wydatkowania środków poza
zakres aktywizacji opiekunów osób, które przechodzą na świadczenie
wspierające.
Propozycja poprawki:
Wykreślić art. 54 Ustawy o świadczeniu wspierającym.
Aktualne brzmienie:
„Art. 54. W ustawie z dnia 23 października 2018 r. o Funduszu
Solidarnościowym (Dz. U. z 2023 r. poz. 647) wprowadza się następujące
zmiany:
1) art. 6aa otrzymuje brzmienie:
„Art. 6aa. Środki Funduszu przeznacza się także na wsparcie udzielane w
ramach programów, o których mowa w art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 5 sierpnia
2022 r. o ekonomii społecznej, oraz na koszty ich obsługi, na zasadach
określonych w tej ustawie.”;”
Aktualne brzmienie art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 r. o ekonomii
społecznej:
“Art. 31. 1. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego może
opracować resortowe programy wspierania ekonomii społecznej, skierowane
Wspólne propozycje poprawek strony społecznej do Ustawy o świadczeniu wspierającym – Senat
18
do podmiotów ekonomii społecznej lub jednostek samorządu terytorialnego,
oraz finansowo wspierać te programy. - W ramach programów, o których mowa w ust. 1, są finansowane działania
wspierające:
1) rozwój ekonomii społecznej;
2) tworzenie i rozwój podmiotów ekonomii społecznej i przedsiębiorstw
społecznych oraz wzmacnianie ich potencjału innowacyjnego i rozwojowego;
3) zatrudnianie w przedsiębiorstwach społecznych osób zagrożonych
wykluczeniem społecznym;
4) reintegrację społeczną i zawodową osób zagrożonych wykluczeniem
społecznym będących pracownikami przedsiębiorstw społecznych;
5) nabywanie i podnoszenie kompetencji i kwalifikacji osób zatrudnionych w
podmiotach ekonomii społecznej;
6) budowanie wspólnych przedsięwzięć przedsiębiorstw społecznych,
podmiotów ekonomii społecznej oraz przedsiębiorców na rzecz rozwoju
potencjału podmiotów ekonomii społecznej i przedsiębiorstw społecznych oraz
rozwoju lokalnego;
7) realizację usług społecznych.
